Structurele personeelstekorten raken gemeenten hard

19 augustus 2025 – De arbeidsmarkt blijft in beweging, maar gemeenten merken dat de tekorten niet tijdelijk zijn. Dat blijkt uit het rapport ‘De ontwikkeling van de arbeidsmarkt’ van VNG Gemeenten. Nieuwe cijfers laten zien dat vooral de instroom van personeel afneemt en vacatures steeds lastiger vervuld worden. Het gevolg: blijvende druk op bestaande teams.

Groei stokt, instroom loopt terug

Hoewel het aantal medewerkers bij gemeenten nog altijd toeneemt, groeit het langzamer dan voorheen. Zowel de instroom als de uitstroom van personeel is in het afgelopen jaar afgenomen. Wat opvalt: de instroom daalt sneller dan de uitstroom. Dat betekent minder frisse aanwas, terwijl de vergrijzing toeneemt. In totaal werken er nu ruim 200.000 mensen bij gemeenten. De gemiddelde werkweek bedraagt 32,7 uur. Mannen werken gemiddeld meer uren dan vrouwen, en kleinere gemeenten hebben vaker medewerkers in deeltijd.

Vacatures blijven moeilijk vervulbaar

Het aantal openstaande vacatures ligt nog altijd hoger dan voor de coronacrisis. En juist de functies die essentieel zijn voor de uitvoering van belangrijke maatschappelijke opgaven (zoals ruimtelijke ordening en civiele techniek) zijn het lastigst in te vullen. De situatie zorgt voor extra druk op bestaande teams. Externe inhuur blijft daarom nodig, al is er op regionaal niveau een lichte daling zichtbaar. In kleine gemeenten (< 20.000 inwoners) blijft externe inzet juist onverminderd hoog. Ook het beëindigen van het handhavingsmoratorium voor zzp’ers per 2025 speelt hierin mee.

Gemeenten zoeken actief naar oplossingen

Negen op de tien gemeenten nemen inmiddels stappen om het personeelstekort aan te pakken. De aanpak verschilt, maar valt grofweg uiteen in drie thema’s:

1. Nieuw talent aantrekken

• Gericht zoeken op vaardigheden in plaats van diploma’s

• Zelf mensen opleiden binnen de organisatie

• Studenten en starters laagdrempelig laten kennismaken

• Huidig personeel inzetten voor schaarse functies door om- of bijscholing

2. Anders organiseren

• Taken slimmer combineren

• Ruimte creëren voor medewerkers om meer uren te werken

• Regionale samenwerking op personeelsgebied versterken

• Digitale middelen inzetten om werkdruk te verlagen

3. Behouden en ontwikkelen

• Vitaliteit en duurzame inzetbaarheid centraal stellen

• Nieuwe medewerkers goed begeleiden (onboarding)

• Investeren in leren en doorgroeimogelijkheden

• Flexibel beleid rond werken op afstand en reiskosten

Van tijdelijk probleem naar structurele uitdaging

Wat eerst als een tijdelijk knelpunt werd gezien, ontwikkelt zich tot een langetermijnprobleem. De combinatie van economische onzekerheid, druk op gemeentelijke budgetten en een krimpende beroepsbevolking maakt dat personeelskrapte een structureel aandachtspunt blijft. Toch is er ook goed nieuws: veel gemeenten zijn al actief bezig met oplossingen. Investeren in ontwikkeling, samenwerking en innovatie lijkt de enige duurzame route. Samenvattend kun je stellen dat gemeenten zich moeten voorbereiden op een toekomst met aanhoudende personeelstekorten. Door creatief te denken en samen te werken, kunnen HR-professionals bijdragen aan blijvende oplossingen. Meer weten over dit rapport? Neem contact op met mobiliteitscentrum@west-brabant.eu.

Bronnen:

• Personeelsmonitor 2024

• Vacaturemonitor 2024

• CBS

• Analyse VNG, Marlies Rosenbrand